کمالگرایی: بحران عصر ما

چند سال پیش برای اولین بار یک دوست این کلمه را بکار برد. او این کلمه را برای توصیف یکی دیگر از دوستان استفاده کرد و منظور او نیز تعریف از شخص سوم بود. آن روز وقتی که این کلمه را برای اولین بار شنیدم به نظرم آمد یک صفت مثبت است مانند: خوش اخلاق، مهربان، سختکوش و صفتهای از این قبیل. تا اینکه چندی پیش در شبکه اجتماعی مدرسه کلوب به دو مقاله برخوردم که درباره کمالگرایی بطور عموم، کمالگرایی دانش آموزان و کمالگرایی والدین بود. بعد از خواندن این 2 مقاله بود که برای اولین بار اصطلاح "شناوری واژه" را که در دوره دانشجویی متوجه شدم. برخلاف آنچه در ذهن متبادر می شود که "کمالگرایی" یک صفت مثبت است، در واقع کمالگرایی نه تنها مثبت نیست بلکه می تواند در بعضی مواقع حتی ویران کننده اراده و مختل کننده روند عادی زندگی باشد. بیایید با هم نگاهی به "کمالگرایی" داشته باشیم. "کمالگرایی" یعنی چه و انسان کمالگرا چه مشکلاتی دارد؟
کمالگرایی (معادل انگلیسی آن می شود perfectionism) همانطور که از ظاهر آن مشخص است یعنی بی عیب و نقص، کامل. شخص کمالگرا یعنی انسانی که می خواهد همه امورات و کارها و فعالیتهایش بی عیب و نقص باشد. آیا چنین چیزی ممکن  است؟ خیر. اگر امکان داشت که امورات و فعالیتها کامل و بی عیب و نقص باشد نیاز به تغییر و بهبود نبود. وجود "تغییرات" یعنی پدیده ها و امور کامل و بی عیب و نقص نیستند. 
عرصه زندگی برای یک شخص کمالگرا مثل میدان جنگ است. او می خواهد در ابتدا تمام تجهیزات و جنگ افزارها را در اختیار داشته باشد. تمام حرکتهای دشمن را پیش بینی کند، تمام تکنیک ها و تاکتیک ها را بشناسد و بعد از اینکه از پیروزی 100% مطمئن شد، پا به میدان بگذارد. اگر این فاکتورها نبود یا ناقص بود، ترجیح می دهد که خود را درگیر جنگ نکرده و نجنگیده صحنه را ترک کند. آیا چنین چیزی ممکن است؟ خیر. زندگی مانند راه رفتن یک کودک است. از خزیدن شروع می شود، نشستن، ایستادن، تلوتلو خوردن، دست به دیوار گرفتن، کمک بزرگترها، افتادن و برخاستن، زخمی شدن، گریستن، تا عاقبت راه رفتن و دویدن. اگر جز این باشد روند عادی زندگی طی نشده و این نشانه یک بیماری است. 
کمالگرایی از گذشته وجود داشته است ولی در بین عموم شایع نبوده. این رفتار در بین برخی از نخبگان وجود داشته است. مانند: بتهوون، نیوتن، استیوجابز، لئوناردو دا وینچی، استنلی کوبریک، آندری تارکوفسکی، نیکلاس کوپرنیک،  یوهانس برامس، گوستاو فلوبر، فرانتس کافکا، میکل‌آنژ و دهها نام دیگر. بیشتر این افراد یا خود زندگی شادی نداشته اند یا اطرافیانشان از بودن با آنها شاد و خوشحال نبودند.
یک کمالگرا رفتارهای از خود نشان می دهد که جز کلمه "بیماری" یا "اختلالات رفتاری" یا "سندروم" نمی توان نام دیگری بر آن گذاشت. این رویه به تازگی شیوع گسترده ایی پیدا کرده و در بین نسل جدید بویژه به طور خطرناکی ملاحظه می شود. یکی از قربانیان کمالگرایی را باید دانش آموزان دانست. دانش آموزان تبدیل به مرکز توجه والدین و مدرسه شده اند و از هر دو سو تحت فشار هستند که در تمامی زمینه ها کامل باشند. برای اجتناب از طولانی شدن مطلب پیشنهاد می شود مقاله دانش آموزان کمالگرا: خوب یا بد؟ در شبکه اجتماعی مدرسه کلوب را ملاحظه بفرمایید.
البته مدارس خوب برنامه های برای رفع مشکل کمالگرایی دانش آموزان دارند. یکی از این مدارس دبستان دخترانه رسا است. مدیریت دبستان، خانم یارپرور، که بیش از 30 سال در آموزش و پرورش و امور دانش آموزان تجربه کسب کرده اند، با تدوین منشورهای مکتوب با نامهای منشور والدین، منشور دانش آموزان و منشور معلمان انتظارات خود را بطور کامل و جامع به شکل مکتوب در اختیار هر سه گروه قرار داده و بیش از آن انتظاری از دانش آموزان ندارد. به همین دلیل، دانش آموزان و والدین شرح وظایف خود را به خوبی می دانند. از سوی دیگر، تیم مشاوره دبستان دخترانه رسا تمامی فعالیت ها و حالات دانش آموزان را رصد کرده و با مشاهده کوچکترین نشانه های نامتعارف آن را برطرف می کنند. انجمن اولیاء و مربیان بسیار فعال نیز در کنار والدین است . علاوه بر تمامی این امتیازات، باید از کلاسهای آموزش فرزند پروری که با دعوت از روانشناسان برای سخنرانی برگزار می شود یاد کرد. کلاسهای که به موضوعات و مشکلات دانش آموزان در سنین دبستانی می پردازد و نقش آگاهی دهنده و آموزنده برای والدین دارد. بنابراین، نباید تعجب کرد که چرا دبستان دخترانه رسا به عنوان بهترین دبستان دخترانه منطقه 8 تهران شناخته می شود. 
اگر علاقمند به اطلاع از مباحث مربوط به آموزش و پرورش، دانش آموزان و مدارس هستید می توانید هزاران مقاله در این باره را در شبکه اجتماعی مدرسه کلوب یافته و بر سطح دانش خود بیفزایید. فراموش نکنید که "دانستن، قدرت است".